By ROBERTA BOSCO
04.07.2021 / /elpais.com
De stad, een verzameling mensen die – zonder dat ze er erg in hebben – elkaar ontmoeten, zich van elkaar verwijderen en met elkaar in interactie gaan, wordt getransformeerd tot een walk-in-installatie in het kader van Urban Nature, het huidige project van de veelgeprezen Duitse kunstenaarsgroep Rimini Protokoll. De installatie, een coproductie met het Grec Festival de Barcelona, is tot 19 september te zien in het Centrum voor hedendaagse cultuur van Barcelona (CCCB) en vervolgens in de Kunsthalle Mannheim. Rimini Protokoll, bekend om onconventionele theatervormen die de grenzen van artistieke disciplines doorbreken, onderzoekt in Urban Nature mogelijkheden om samen te leven in een multiculturele stad als Barcelona, en nodigt het publiek uit om in de huid te kruipen van zeven mensen en hun levensverhalen. “Het lijkt wel een heldendaad om in pandemische tijden een dergelijke productie op poten te zetten. De essentie van een stad wordt bepaald door haar diversiteit”, aldus Jordi Costa, tentoonstellingsdirecteur van het CCCB. De zeven hoofdrolspelers, voegt Costa toe, werden geselecteerd via een openbare casting. Meer dan 70 kandidaten deden auditie – geen van allen acteurs, maar reële personen die hun ervaringen willen delen.
Aan de hand van typische stedelijke ruimten krijgen bezoekers van de installatie levensverhalen te zien waarin ze zich kunnen inleven, vormen van samenleven en van saamhorigheid. “We zien het als een film waar je in loopt, maar het is ook een soort uitgebreid theaterexperiment en een scenische tentoonstelling waarvan de deelnemers een eigen, belangrijke bouwsteen vormen”, legt Costa uit. Zoals het concept zelf houdt het installatiebezoek het midden tussen een bezoek aan een tentoonstelling en een theateravond. Het installatieoppervlak strekt zich uit over zeven zalen waarin audiovisuele projecties, scenische fragmenten en akoestische performances worden gepresenteerd. Alle zintuigen worden erdoor aangesproken. “We gebruiken geen koptelefoons: tussen de bezoekers en de enscenering mogen er geen apparaten staan”, legt decorontwerper Dominic Huber uit. Om de acht minuten laten we een groep van elf bezoekers binnen. Eén persoon krijgt de taak van spelleider en ontvangt een tablet met instructies die hij of zij aan de groep doorgeeft. Het verhaal begint op een marktje, waar een professor geschiedenis van de economie en het milieu het verband belicht tussen de stad en de natuur, en uitlegt waarom we de natuurlijke hulpbronnen op een nieuwe manier moeten gebruiken. Aan een tapkast ontmoeten de bezoekers de manager van een bekende koerierdienst. Hij introduceert hen in de wereld van de zogenaamde gig economy, het schoolvoorbeeld van precaire werkomstandigheden. De andere kant van de medaille is een opvanghuis voor behoeftigen. Liggend op een brancard krijgen de bezoekers daar het verhaal te horen van Siham, symbool van een onzekere toekomst voor vele jongeren. De negenjarige Leyla visualiseert de stad van de toekomst en neemt op die manier een taak op zich die traditioneel aan architecten toekomt. Leyla's dromen draaien rond het ontwerp van een denkbeeldige stad, gebouwd van kinderspeelgoed. Ze leiden naar de donkere afgronden van een metropool: naar een gevangenisatelier waar de gevangenen industriële onderdelen vervaardigen, en naar de tennisbaan van een vrouwelijke financieel adviseur, die de tegenstrijdigheden belichaamt van het vrouw-zijn in een door mannen gedomineerde wereld. Tot slot ontmoeten de bezoekers grafisch ontwerpster Camila, die de sociale media en de wereld van de influencers de rug heeft toegekeerd om in een andere branche te werken, een die niet zonder risico’s is: de marihuanaproductie. Op Camila's plantage komen alle personages nog eens samen om afscheid te nemen. De 56 minuten die het installatiebezoek in beslag nemen, vliegen voorbij. Als finale verrassingsmoment bij de uitgang leidt een smalle gang naar een panopticum met ramen die er als spiegels uitzien, waardoor de deelnemers ongemerkt de volgende groep bezoekers kunnen observeren. “We willen laten zien dat, hoewel we ons in een complexe technologische setting bevinden, het mensen zijn die de eigenlijke waarde creëren. Door middel van installaties zoeken we de dialoog met het publiek, dat nu meer dan ooit het laatste woord heeft”, besluit Costa.